Porthos: CO₂-opslag als tijdelijke sleuteltechnologie in de energietransitie
CO₂-afvang en -opslag (CCS) speelt een steeds grotere rol in de verduurzaming van de industrie. In de Rotterdamse haven wordt daarvoor het grootschalige Porthos-project gerealiseerd. Sinds kort is Porthos System Operator, de organisatie die het systeem straks gaat opereren en beheren, lid van Deltalinqs. Managing director Marco Goense vertelt waarom die aansluiting belangrijk is en welke kansen Porthos biedt voor bedrijven in de haven.
“Wij zijn de komende jaren actief in de Rotterdamse haven”, zegt Marco. “Daarom vinden we het belangrijk om een goede buur te zijn en onderdeel uit te maken van het ‘haven-ecosysteem’. Via Deltalinqs kunnen we kennis opdoen en ervaring delen en dossiers volgen die voor ons als operator van belang zijn. Het lidmaatschap is dus ook een manier om ons te verankeren in de gemeenschap van havenbedrijven.”
Van afvang naar opslag
Porthos legt een systeem aan waarmee afgevangen CO₂ van vier bedrijven in de haven; Shell, ExxonMobil, Air Liquide en Air Products, wordt verzameld en afgevoerd. “Die CO₂ gaat via een 30 kilometer lange leiding naar ons compressorstation op de Maasvlakte. Daar wordt de CO₂ op druk gebracht en vervolgens door een 20 kilometer lange pijpleiding op zee naar een platform in een voormalig gasveld onder de Noordzee gepompt. Via een aantal putten slaan we het op in lege gasvelden, drie tot vier kilometer onder de zeebodem”, vertelt Marco.
Volgend jaar operationeel
Met een huidige capaciteit van 2,5 miljoen ton CO₂ per jaar voor een periode van vijftien à zestien jaar is Porthos een van de grootste klimaatprojecten van Nederland. “We verwachten in 2026 operationeel te kunnen zijn. Daarmee slaan we ongeveer tien procent van de jaarlijkse uitstoot van de haven op”, zegt Marco. En het goede nieuws is dat dit nog maar de eerste fase is. Na deze fase zijn uitbreidingen voorzien, waardoor nog meer bedrijven in het Rotterdamse havengebied kunnen aansluiten op het CO₂ afvang- en opslagsysteem.
Uniek in Europa
Porthos is het eerste project binnen de Europese Unie van deze omvang en complexiteit. “Alle onderdelen: afvang, transport, compressie en opslag, bestaan al, maar dat we ze hier voor het eerst in één keten samenbrengen maakt het uniek. Bovendien is het een collectieve pijpleiding waarop verschillende bedrijven tegelijk aansluiten. Deze combinatie van factoren zie je nog nergens anders”, legt Marco uit.
PPS als succesfactor
Het project kwam tot stand door samenwerking tussen publieke en private partijen (PPS). “Porthos is eigendom van Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en EBN. Samen met de eerste vier afnemers en de overheid hebben we de hele keten opgezet. Die samenwerking is echt de sleutel geweest om dit mogelijk te maken”, zegt Marco.
Kansen voor de industrie
Voor de Rotterdamse industrie biedt Porthos een belangrijke tussenstap. “CCS is voor fossiele CO₂ een tijdelijke maar noodzakelijke oplossing”, stelt Marco. “We kunnen het energiesysteem niet in één keer volledig verduurzamen. Porthos helpt bedrijven om hun CO₂-uitstoot nu al fors te verminderen, terwijl we toewerken naar groene alternatieven zoals waterstof en elektrificatie. Bovendien kan CCS in de toekomst ook bijdragen aan negatieve emissies, bijvoorbeeld door biogene CO₂ uit afvalverwerking op te slaan.”
Vliegwieleffect in Europa
De impact van Porthos gaat verder dan de Rotterdamse haven. “Internationaal wordt Porthos gezien als een vlaggenschipproject. Er is wereldwijd veel interesse. Het laat zien dat CO₂-opslag op grote schaal haalbaar is en geeft zo een duw aan vergelijkbare projecten in Europa en daarbuiten”, vertelt Marco.
Tot slot heeft Marco nog een boodschap voor collega-leden: “Bedrijven die bezig zijn met verduurzaming doen er goed aan om CO₂-afvang en -opslag te overwegen als optie. Voor sommige sectoren is het dé oplossing, voor andere misschien niet. Maar het is belangrijk om die afweging bewust te maken.”