Breng haven en industrie in balans met de omgeving
Ruimte voor ondernemen binnen een veilige en gezonde omgeving is ons credo bij Deltalinqs. Die omgeving wordt steeds belangrijker en de haven en industrie dient daarmee in balans te zijn. Als dat niet het geval is, kan dat grote gevolgen hebben voor de toekomst van alle bedrijven in het gebied. Dat zien we nu al bij het stikstofdossier en dat gaat straks gebeuren met de Kaderrichtlijn water. Zolang de natuur- en waterkwaliteit niet voldoet aan de Europees gestelde kaders, kunnen er nagenoeg geen vergunningen afgegeven worden. Daarmee komt de gehele transitieopgave tot stilstand.
Individuele ondernemers willen vernieuwen en verduurzamen, maar lopen tegen obstakels aan die deze investeringen juist vertragen. Dit vraagt om een collectieve gebiedsgerichte aanpak, waarbij bedrijven, overheden en omwonenden samen optrekken om de toekomst van de haven veilig te stellen.
Het stikstofbeleid heeft de afgelopen jaren voor enorme onzekerheid gezorgd binnen de Rotterdamse industrie. En deze onzekerheid is alleen maar groter geworden als gevolg van de recente Raad van State-uitspraken over intern salderen. Bedrijven kunnen momenteel nagenoeg geen (natuur)vergunning krijgen, zelfs niet voor projecten die bijdragen aan verduurzaming.
In tegenstelling tot wat velen zullen denken, draagt de Rotterdamse haven en industrie nauwelijks bij aan de landelijke stikstofdepositie in de natuurgebieden (in totaal 4% inclusief industrie, zeevaart en transport). Dat is op zich gunstig, maar het betekent ook dat we het probleem als sector alleen niet kunnen oplossen. Dat wil niet zeggen dat de bedrijven in de Rotterdamse haven niets doen, integendeel: zij hebben voor de reductie van stikstof al enorme stappen gezet. Zo zijn de stikstofemissies in de afgelopen 15 jaar met 60% gereduceerd als gevolg van het Rotterdamse luchtkwaliteitsbeleid. Vergeleken met 30 jaar geleden is de daling zelfs nog veel groter. Als alle energietransitie-projecten die er zijn in de haven kunnen doorgaan, kunnen we tot 2030 bovendien voor nog eens 38% extra stikstofreductie zorgen. Dit is een win-win: goed voor het klimaat én goed voor de reductie van stikstof. Maar daar zijn dus wel vergunningen voor nodig.
Geborgd maatregelenpakket noodzakelijk
Vergunningen kunnen pas weer worden afgegeven als de natuur herstelt. De overheid moet daar voor zorgen met een geborgd maatregelenpakket dat leidt tot stikstofreductie en natuurherstel. Op grond van de Europese Habitatrichtlijn is de Nederlandse Staat namelijk verplicht te voorkomen dat de natuur in de Natura 2000-gebieden verslechtert en moet hij zorgen dat die natuur herstelt en in een goede staat komt te verkeren. In de Greenpeace zaak oordeelde de rechter in februari dat de staat jarenlang onvoldoende maatregelen heeft genomen om de (dreigende) verslechtering tegen te gaan en om de wettelijke stikstofdoelen te halen. Zolang hier geen verandering in komt, staan de bedrijven in de Rotterdamse haven met de rug tegen de muur. Dan kan de bereidheid van een individueel bedrijf om te verduurzamen nog zo groot zijn en daarbij volop rekening houden met de omgeving, maar dan zal het bedrijf alsnog zonder vergunning van een koude kermis thuiskomen.
Water: de volgende blokkade?
Naast het stikstofprobleem wacht de haven in 2027 een volgende vergelijkbare uitdaging: de Kaderrichtlijn Water (KRW). Dit Europese beleid stelt dat grond- en oppervlaktewater(en) in 2027 in goede staat dienen te verkeren. Voor oppervlaktewater is dat zowel de chemische (vervuilende stoffen in het water) als ecologische kwaliteit (goede omstandigheden voor plant en dieren) en er gaan striktere temperatuurnormen voor warmtelozingen gelden. De KRW is een Europese richtlijn die al sinds 2000 van kracht is. Volgens de KRW moeten de lidstaten maatregelen nemen ter herstel en verbetering, maar ook ter voorkoming van achteruitgang van de toestand van het water.
Maar net als bij stikstof heeft de overheid jarenlang geen consistent beleid uitgevoerd en zijn er niet tijdig maatregelen genomen. Het gevolg? Bedrijven lopen straks risico voor hun lozingsvergunning. Een bedrijf kan keurig maatregelen nemen en er alles aan doen om zijn emissies te minimaliseren. Maar een minimale restemissie van een bepaalde stof kan al funest zijn voor het verkrijgen van een vergunning als deze stof kritiek is in het waterlichaam waarop geloosd wordt. Wat andere bedrijven en sectoren stroomopwaarts lozen, is dan medebepalend voor het wel of niet verkrijgen van jouw vergunning. En laat Rotterdam nou net het afvoerputje van vele grote Europese rivieren zijn. Kortom: ook dit dient gereguleerd te worden.
Onder-regulering
Hierin zit een brede maatschappelijke verantwoordelijkheid die je als individueel bedrijf, met de beste wil van de wereld, niet alleen kan dragen. Het gaat om de balans tussen ruimte voor ondernemen (economie) en de veilige en gezonde omgeving (in dit geval de natuur en waterkwaliteit). Dit dient gereguleerd te worden om gezamenlijke vooruitgang te creëren. Vaak zien we overregulering op het gebied van milieu als een bedreiging, maar gebrek aan regulering kan ook desastreus zijn.
De Rotterdamse haven staat op een kruispunt. Er zijn grote uitdagingen, maar ook kansen om samen te werken aan een duurzame en economisch sterke toekomst. De industrie wil vooruit, maar heeft een betrouwbare overheid nodig om de transitie mogelijk te maken. Een overheid die richting geeft met duidelijk beleid en een in wet- en regelgeving geborgd pakket met maatregelen om te komen tot natuurherstel en verbetering van de waterkwaliteit. Waarmee over de hele linie emissies teruggebracht moeten worden. Hierdoor ontstaat een gelijk speelveld. We weten dat dat kan; het luchtkwaliteitsbeleid van de afgelopen jaren in de Rotterdamse regio is daar een goed voorbeeld van.
De kracht van collectieve actie
Wat kunnen we doen om het tij te keren? In plaats van elkaar tegen te werken of naar elkaar te wijzen, moeten bedrijven, de overheid, omwonenden en maatschappelijke organisaties met elkaar in gesprek blijven en het liefst samen optrekken. Een toekomstbestendige haven is alleen mogelijk als alle partijen een gezamenlijke en vaak ook gebiedsgerichte visie ontwikkelen en samenwerken aan oplossingen. Dit gebeurt momenteel in het NOVEX-gebied Rotterdamse haven, waarbij Rijk, regio en haven samenwerken aan de ruimtelijke ontwikkeling van het havengebied. Centraal staat daarin de transitie van de haven in goede balans met de leefomgeving.
Deltalinqs speelt hierin als stakeholder een belangrijke rol. Als belangenorganisatie kan Deltalinqs bruggen slaan tussen bedrijven, overheid en maatschappij. Het is absoluut mogelijk om samen vooruit te komen en door samen te zoeken naar oplossingen die werken voor bedrijven, omwonenden én het milieu. Laten we deze gemeenschappelijke verantwoordelijkheid nemen om de toekomst van de haven veilig te stellen!