Met LED-verlichting netcongestie te lijf

Berenschot heeft in opdracht van Fedet, FME, NLA, NVDE en Techniek Nederland diverse aspecten van LED-verlichting onderzocht. Anne-Marie Spierings, programmadirecteur Economische Transitie bij Deltalinqs, licht er enkele opvallende zaken uit: “Allereerst valt natuurlijk op dat Nederland 7,9 TWh per jaar aan energie kan besparen door volledig over te gaan op LED-verlichting. Dat is 9% van de besparingsdoelstelling voor 2030. Vervolgens toont het onderzoek aan dat eigenlijk alle sectoren nog flink aan de bak moeten: burgers, bedrijven en overheden. Over de gehele linie zit Nederland namelijk pas op 50-65% LED-verlichting. Hoe geloofwaardig ben je met je beleid als je zelf het goede voorbeeld niet geeft? En hoe oprecht is je groene claim als bedrijf als je de basis nog niet op orde hebt?”

Misverstanden en kansen
Het onderzoek gaat ook uitgebreid in op belemmeringen en mogelijke opties voor versnelling. De belemmeringen variëren van gebrek aan personele capaciteit en kennis over de verlichting in het eigen gebouw tot vaste onderhoudsplannen waar versnelde vervanging van lampen niet in past. Een rol speelt ook - onterecht - de zorg dat LED-verlichting niet de gewenste kwaliteit licht geeft. Spierings: “Ik had er nooit zo over nagedacht, maar LED-verlichting reageert veel sneller dan ander soort verlichting. Je kunt allerlei effecten creëren met het doven en weer aanzetten van het licht. Dit varieert van bewegingssensoren zodat lampen alleen aan zijn als er mensen, tot het plots aan gaan van de lampen in het Feijenoordstation als de spelers op komen.”

Gelukkig blijken er volop opties voor versnelling te zijn. Het rapport noemt bijvoorbeeld de manier van inkoop, variërend van slimme aanbestedingen tot lease-achtige constructies. Een andere kans ligt in het verder verbeteren van de terugverdientijd door verlichting direct slim te maken, zodat lampen uit zijn als het licht even niet nodig is.

Spierings is naast programmadirecteur ook Klimaataanjager voor de gemeente Rotterdam. Ze heeft mede vanuit die rol het initiatief genomen om bij te dragen aan de versnelling.  “Als ik met mensen spreek over LED-verlichting, merk ik dat ze aannemen dat hier inmiddels het nodige aan is gedaan en mede daarom vinden ze het klein bier. Als we willen versnellen, moeten we de bewustwording over de meerwaarde vergroten. We zoeken daarom samenwerking in de keten met partijen als Signify, Heijmans en Equans én met de gebruikers van licht zoals de gemeente Rotterdam. het Havenbedrijf en de bedrijven in de haven. We gaan ook contact zoeken met partijen die dicht bij de burgers en de kleinschalige winkels, horeca en bedrijven staan.”

Hulp om te versnellen
Als Spierings bedrijven in de haven spreekt, blijkt dat een deel nog niet volledig over is op LED. “Ik stel dan de vraag wat ze nodig hebben om wél versneld hiervoor te kiezen. Dat inzicht wil ik echt verbeteren. Dus als bedrijven ideeën hebben, dan hoor ik dat heel graag. Van een verlichtingsscan tot een andere manier van financieren of misschien een subsidie of iemand die een goed plan maakt. Als ik weet wat bedrijven nodig hebben, kan ik met andere stakeholders in gesprek om te kijken of we dat voor elkaar kunnen krijgen.” Inmiddels liggen er enkele ideeën om uit te werken zoals een boek vol goede voorbeelden van de uitrol van LED-verlichting in allerlei sectoren.

Netcongestie te lijf
Een belangrijke stakeholder om te betrekken is Stedin. Zij komen bij alle grote klanten in de haven. Spierings legt graag uit wat het belang van Stedin is: “Uit het rapport blijkt dat de stroomvraag in Nederland in de avondpiek met 900 MW verminderd kan worden door volledig over te gaan op LED-verlichting. Als ik dat op basis van inwoneraantal omreken naar Rotterdam, kom ik op 33 MW uit. Mogelijk is het voor Rotterdam zelfs meer, doordat de havenstad bovengemiddeld veel industrie heeft. Diverse bedrijven hebben minder dan 1 MW of hooguit een paar MW nodig voor het realiseren van hun  plannen. LED-verlichting lost zelden je eigen netcongestie op. Maar als iedereen volledig overstapt op slimme verlichting, kunnen er wel weer diverse bedrijven worden geholpen.”

Kijk naar boven
Al met al is het een behoorlijke uitdaging, doordat er duizenden individuele keuzes gemaakt moeten worden om versneld volledig over te stappen op LED. Spierings: “De complexiteit van de grote aantallen maakt dit juist ook een mooie opgave: we kunnen allemaal ons steentje bijdragen, thuis, op het werk, op de sportclub en in onze nevenfuncties. Dus als je ergens komt, kijk naar boven en vraag “Is dit al slimme LED-verlichting?”