Onzekerheid na vernietiging Programma Aanpak Stikstof (PAS)

Op basis van het PAS wordt vooruitlopend op toekomstig positieve gevolgen van maatregelen voor beschermde natuurgebieden, alvast toestemming gegeven voor activiteiten die mogelijk schadelijk zijn voor die gebieden. Zo’n toestemming vooraf kan niet (meer).

Wat is de Programma Aanpak Stikstof (PAS)?
Natuur in Nederland kan kwetsbaar zijn voor stikstofdepositie. Voor activiteiten die stikstof veroorzaken zoals veehouderij, haven- en industrieactiviteiten of aanleg van wegen is dan ook toestemming vanwege de Wet natuurbescherming nodig. De PAS bevat de basis om toestemming te geven voor activiteiten die stikstof uitstoten. Het is een systeem dat aan de ene kant ruimte biedt aan activiteiten die stikstof veroorzaken, aan de andere kant bevat de PAS tegelijkertijd maatregelen om de nadelige gevolgen van stikstof op natuurgebieden te verminderen. De PAS loopt daarbij dus vooruit op toekomstige positieve gevolgen van maatregelen voor beschermde natuurgebieden en geeft daarbij vooraf toestemming aan nieuwe activiteiten. Op deze manier ontstond er ruimte voor een nieuwe economische activiteit (ontwikkelingsruimte) en was het niet nodig iedere activiteit individueel te beoordelen met een ‘passende beoordeling’.

In strijd met Europese natuurwetgeving
In mei 2017 stelde de afdeling bestuursrechtspraak vragen aan het Europese Hof van Justitie over de PAS, omdat zij twijfelde of het programma voldoet aan de voorwaarden van de Europese Habitatrichtlijn. Het Europese Hof oordeelde in november 2018 dat ook bij de PAS de positieve gevolgen van de maatregelen, die in dat programma zijn opgenomen, vooraf vast moeten staan. Pas dan kan de overheid een nieuwe activiteit toestaan. Omdat de PAS niet aan die voorwaarde voldoet, mag het niet als toestemmingsbasis voor nieuwe activiteiten worden gebruikt. Bovendien wordt in de PAS ook toestemming voor activiteiten gegeven op basis van maatregelen in natuurgebieden die nodig zijn voor het voorkomen van achteruitgang van die gebieden. Ook dat mag niet. De conclusie is dat de onderbouwing van de PAS niet deugt.

Gevolgen
De uitspraak heeft geen gevolgen voor vergunningen die al definitief zijn en die dus niet meer bij de rechter kunnen worden aangevochten. Die vergunningen blijven gewoon gelden. Echter daarnaast liggen er bij de afdeling bestuursrechtspraak en bij de rechtbanken honderden zaken over de PAS die zijn aangehouden in afwachting van de uitspraken. De afloop daarvan is onzeker. Bij het aanvragen van nieuwe vergunningen zijn initiatiefnemers genoodzaakt weer terug te vallen op intern salderen of een individuele passende beoordeling aan de hand van extern salderen of een ADC-toets (geen Alternatief, Dwingende redenen van groot openbaar belang en Compenserende maatregelen). Dit leidt tot onzekerheid en hoge onderzoekskosten en schaadt het investeringsklimaat. Ook voor het kabinet is het nog onduidelijk hoe het verder moet. Een departementale Taskforce beraadt zich op dit moment over de omvang van de problematiek en mogelijke oplossingen.

Mogelijke oplossingen
Vanuit Deltalinqs willen we graag de consequenties voor de Rotterdamse haven en industriële bedrijven inzichtelijk krijgen. Wij horen het dan ook graag als uw bedrijf initiatieven heeft die last ondervinden als gevolg van deze Raad van State uitspraak. Daarnaast gaan we met de PAS-partners (Havenbedrijf Rotterdam, Provincie Zuid-Holland en het Rijk) aan de slag om te komen tot mogelijke oplossingsrichtingen. Het is essentieel voor het investeringsklimaat dat er voldoende stikstofdepositieruimte (ontwikkelingsruimte) beschikbaar blijft voor de bedrijven in het Haven- en Industrieel Complex en dat onzekerheden hierover worden weggenomen. Op dinsdag 2 juli 2019 spreken we hierover met onze leden in de Deltalinqs Commissie Lucht.