Nieuw masterplan Rotterdamse haven en industrie broodnodig
De energietransitie is in volle gang en de grondstoffentransitie komt geleidelijk op gang. Deze nieuwe transitie heeft een gigantische impact op het Rotterdamse havengebied. Niet alleen qua fysieke ruimtebehoefte en energiegebruik, maar ook qua omslag in het denken over de toekomstige activiteiten van de bedrijven in de industriële ketens. Tijd voor een nieuw masterplan Rotterdamse haven, vinden Harry van Dijk (Deltalinqs) en Rajat Bhardwai (Power2X).
"We zijn natuurlijk al een poos bezig met de energietransitie", zegt Deltalinqs Climate Program-projectleider Harry van Dijk. "De volgende stap is de grondstoffentransitie. Die begint her en der al vorm te krijgen, maar de volle impact is nog niet duidelijk. Omdat we hiermee op tijd willen beginnen, heeft Deltalinqs in samenspraak met de provincie Zuid-Holland en het Havenbedrijf Rotterdam een klein jaar geleden het startsein gegeven voor een verkennende grondstoffenstudie, die we samen met Power2X uitvoerden." Technology leader Rajat Bhardwai van Power2X vult aan: "Het rapport 'a sustainable carbon future' is onlangs verschenen en de conclusies zijn ingrijpend."
Veel meer ruimte nodig
Een van de belangrijke conclusies is dat er voor alle nieuwe grondstoffen, bij een gelijkblijvend productenpakket, veel meer ruimte nodig is in het havengebied. "Aardolie is nu eenmaal een betrekkelijk gemakkelijke grondstof", zo vat Harry van Dijk het samen. "Het heeft een hoge energiedichtheid en je kunt het relatief gemakkelijk op grote schaal en efficiënt omzetten naar brandstoffen en grondstoffen. Maar we weten ook dat we uiteindelijk gaan stoppen met fossiele aardolie als brandstof en dat we het ook voor onze grondstoffen over een andere boeg zullen moeten gooien. Uit de studie blijkt dat, aangezien alle hernieuwbare alternatieven een flink lagere energiedichtheid hebben, we veel meer fysieke ruimte nodig hebben om in dezelfde behoefte aan grondstoffen te voorzien. Dan gaat het zowel over opslag, productie als logistiek."
Meer energie nodig
"Sterker nog", vult Rajat aan, "voor dezelfde productie maar met gebruik van hernieuwbare grondstoffen hebben we ongeveer twee tot vier keer zoveel ruimte nodig als nu. En de fysieke ruimte in het havengebied is al beperkt." De huidige aardolieraffinaderijen zullen qua uiterlijk ingrijpend veranderen. "Fossiele aardolie met de daarmee samenhangende vraag naar transportbrandstoffen verdwijnt en daarop zullen zij hun processen aanpassen", stelt Harry. "Deze raffinaderijen zullen waarschijnlijk veel meer de nieuwe grondstoffenfabrieken worden. Maar ze moeten eerst worden omgebouwd en er moeten nieuwe installaties bijkomen. Je kunt immers niet de oude raffinaderijen met één druk op de knop uitzetten en in één keer overgaan op hernieuwbaar. Dit laatste verergert tijdelijk het ruimteprobleem: de winkel moet blijven draaien terwijl de ingrijpende verbouwing plaatsvindt." "Bovendien", zegt Rajat, "vereisen de nieuwe grondstoffen – denk aan vormen van groene methanol, biomassa of bio-olie – meer energie om ze om te zetten in bruikbare producten. We hebben dus ook nóg meer energie nodig dan nu het geval is."
Duurzame eindproducten
Een andere belangrijke conclusie is volgens Harry dat er nog geen regelgeving is voor de duurzaamheidsaspecten van eindproducten in de toekomst. "Stel dat er een hernieuwbare bijmengverplichting komt voor kunststoffen, of zelfs een volledige recyclingverplichting, dan betekent dat nogal wat. Van de kunststoffen die we nu in Nederland produceren, exporteren we veruit het grootste deel. Als we dat allemaal moeten recyclen moeten we het dus ook allemaal na gebruik weer terughalen uit de hele wereld en dat enorme volume ergens zien op te slaan of te verwerken voor recycling. Dit vergt een complexe logistiek."
Schaarste hernieuwbare grondstoffen
Als aanbeveling geven Harry en Rajat de industriële bedrijven die nu nog voorzien worden vanuit raffinage van olie binnen het Rotterdamse havengebied het volgende mee: "Oriënteer je vandaag nog op de groene grondstoffen van de toekomst. In principe zul je aan je productieproces misschien niet vaak veel hoeven te veranderen, maar je moet wel voor het te laat is de hand weten te leggen op voldoende hernieuwbare grondstoffen. Want een van de andere conclusies is dat er lokaal schaarste kan ontstaan aan hernieuwbare grondstoffen. Houd er rekening mee dat er misschien een verschil zit tussen wat jij wilt produceren en wat er aan grondstoffen beschikbaar is. En maak ook voor jezelf alvast de rekensom voor wat de grondstoffentransitie betekent voor je economische bedrijfsvoering."
Masterplan haven van Rotterdam
Vanwege deze stevige conclusies zijn beiden ervan overtuigd dat een nieuw masterplan voor de Rotterdamse haven en industrie broodnodig is. "We moéten keuzes maken in welke rol we willen spelen als leverancier van energie en producten. Om tot een goed masterplan te komen hebben we alle belanghebbenden nodig, én een overheid die doorpakt. Het bewustzijn hierover willen we aanwakkeren, zodat we snel aan de slag kunnen met deze ingrijpende transitie."